Istorija mesta Barice

O vremenu nastanka  sela Barice postoje dve priče potkrepljene istorijskim podacima.

Prvu verziju, koja se nalazi u starim spisima crkve iz Barica, napisao je po drevnom sećanju, paroh Loan Neagoe, 21. januara 1861. godine. Paroh Loan Neagoe piše da je opština nosila ime Sent Janos i da je osnovana pre nego što su Turci došli na ove prostore, još 1521. godine, kada su  potomci Baričana u proleće iste godine došli kao kolonisti iz oblasti Vechiui Regat i Ardeal (u prevodu  Staro  kraljevstvo i Erdelj). Prvi stanovnici, osnivači  Sent Janos, nastanili su se kod mosta zvanog Pietri, što u prevodu  znači Ploče, koje se nalazi u ataru Ermenhaza, sadašnjih Jermenovaca, gde je jedan drveni krst očuvan do danas. Tu su živeli 64 godine, sve do 1585. kada su se, u strahu od turskih napada, preselili na drugo mesto koje je bilo okruženo trskom i šibljem, zaklonjeno – gde se opština i sada nalazi – pisao je paroh Neagoe. Kuće su zidane bez ikakvog reda (rasute u svim pravcima). Tako je bilo sve do 1789. godine, kada je opština dobila sadašnji izgled, odnosno kada su kuće počele da se zidaju u šoru.

Prva crkva sagrađena je od brvna i nju su meštani prilikom preseljenja na novo stanište prevukli sa 20 volova. U toj crkvi služila se služba 311 godina. Prvi paroh, koji je zajedno sa osnivačima i prvim porodicama koje su nastanile selo iz Transilvanije, bio je Radu Neagoe. Paroh Joan Neagoe preneo je ove istorijske podatke, koji su, kako je i sam napisao, bili zabeleženi u starim crkvenim zapisima koji su uništeni 1848. u Revoluciji o kojoj je pisao i profesor dr Gligor Popi u knjizi “Rumuni u srpskom delu Banata” (Izdavač Libertatea 1993.) gde takođe pominje da je u bitkama od 1848. i 1849. poginulo dosta Rumuna. Profesor Popi navodi da je pored ostalih stradalo i selo Sent Janoš. Meštani su bili 4 meseca u izbeglištvu, od 13. septembra 1848. do 20. januara 1849. Oni su u povratku zatekli selo u ruinama, skoro uništeno.

U istoj knjizi, nalazi se podatak da svedočenja o stanju  u 16. i u 17. veku postoje u Pećkom katastihu iz 1660-1666 godine. U tom periodu patrijarh pećki Maksim poslao je svoje kaluđere u Valahiu  (Vlašku), kako se za vreme Turaka  nazivao ravničarski deo banat, da sakupe priloge za patrijaršiju. U Katastihu, kao opština donator upisan je i Sent Janoš.

Ovo bi  trebalo da bude svedočenje u korist verzije da je selo nastalo u 16. veku.

Druga verzija je po Feliksu Milekeru, kustosu vršačkog muzeja i bibliotekara gradske biblioteke Vršca. U svom  „Letopisu opština podunavske oblasti „ piše da se selo prvi put pominje 1713. pod nazivom Janoš, kasnije 1717. kao Sent Janoš i 1922. kao Sveti Jovan”.

Naselje Janoš imalo je 6 kuća i verovatno je dobilo ime po svom crkvenom zaštitniku. Ono je 1716. godine pripalo Vršačkom distriktu, a 1717. naselje se povećava i ima 8 domova. Ubrzo zatim biva napušteno, da bi nakon doseljavanja Rumuna 1740. godine, već naredne 1741. bila sagrađena crkva – brvnara.

Najstarije matrikule (pisane knjige) potiču iz 1778. godine.

U austro-turskom ratu, oktobra 1788. u blizini Sent Janoša, carska kavalerija odbila je tursku konjicu koja se kretala od pravca Alibunara, a u proleće sledeće godine, tu je i taborovala (tu se ulogorila).

Crkva je zidana od 1830. do 1832. pod nadzorom sveštenika Andreja i Petra Popovića i po vremenu nastanka značajan je istorijski i kulturni objekat.

Početkom 19. veka, 1837. godine, popisano je 1523 stanovnika, od kojih 1511 pravoslavaca, 8 katolika i 4 Jevreja.

U Sent Janošu je 1812. godine prokopan Šulhov kanal o kome je u Geografskoj monografiji opštine Plandište magistar Lazar Lazić pisao da je to kanal koji počinje na 2,5 kilometara južno od Vatina, a uliva se u kanal Dunav-Tisa-Dunav. Dužina ovog kanala je 13 kilometara, od kojih se 8 nalazi na teritoriji opštine Plandište.

U Sent Janošu su bila 2 veleposednika i 210 maloposednika. Atar je obuhvatao 5094 lanca zemlje. Tridesetih godina 19. veka  u ataru je bilo 50 posto podaničkih sesija. Naselje 1867. godine nema nijednog zanatliju.

Doktor Borislav Jankulov u svojoj knjizi „Pregled kolonizacije Vojvodine u 18. i 19. veku“ piše da do doba Marije Terezije i nije bilo rumunskih opština u Banatu, jer su Rumuni živeli u povremenim pokretljivim naseljima. Prva trajnija rumunska naselja bila su u istočnom Banatu. Carica je štitila Rumune i nastojala da se Nemci što više naseljavaju upravo u istočnom delu Banata, među Rumunima.

Rumuni, međutim, nisu rado gledali na nemačka naselja. Smatrali su ih za opasne takmace, te su ih stalno uznemiravali. Zbog toga administracija nastoji da raseli Rumune iz tog kraja. Marija Terezija smatra Rumune ravnopravnim kolonistima, pa ih dotacijama izjednačuje sa Nemcima, ali im nenaviknute na poljoprivredne radove, jer su bili nomadi i bavili se stočarstvom, umesto cele sesije (34 lanca obradive zemlje, utrine i pašnjaka) dodeljuje polovinu ili četvrtinu sesije.

Kolonizaciju Rumuna sprovodi u to doba i vojna vlast u južnom Banatu, gde je potreba za oružanom snagom bila stalno velika.

Selo je 1910. godine imalo najviše stanovnika, 1568 i od tada ovaj broj stalno opada.

U vremenu od 1869. do 1881. selo su zadesile  česte poplave, tako da je živalj gladovao 12 godina.To je bio razlog da se 23. aprila 1878. godine 23 porodice isele u Dobrudžu predvođene Nikolajem Albu.

Nekoliko godina kasnije, 1882. još 48 porodica, odnosno 222 duše pokušalo je, ne samo iz Svetog Jovana, već i iz okolnih sela, da emigrira. Oni su, u najvećoj bedi, iz Krajove, bili vraćeni nazad.

Kao velika nepogoda pamti se da je 11. jula 1887. godine jak vetar, uragan, svojom jačinom odneo krov sa crkve i čupao drveće iz zemlje.

Godinu dana kasnije, 26. juna 1888. selo doživljava još jednu vremensku nepogodu, jak vetar i kišu sa gradom težine i do jednog kilograma. Grad je uništio useve, živinu i stoku, čak i nekoliko zaprega i ljudi koji su se zadesili u polju bez zaklona.

Prvi arterski bunar izbušen je 1891. godine.

U Svetom Jovanu postojala je konfesionalna škola koja je pripadala crkvi. Od erara, 1895. godine opština kupuje zgradu koju je nešto kasnije, 1898. adaptirala u školu. Nakon osam godina, na istom mestu, podiže se nova školska zgrada.

Početkom 20. veka, 1918. godine, u selo je ušla srpska vojska, a Sveti Jovan je 1919. pripojen Torontalsko-tamiškoj županiji.

Posle popisa, koji je sproveden 31. januara 1921. godine, selo ima 1456 stanovnika, od kojih  Rumuna 1334, Srba 54, Mađara 52 i Nemaca 17.

Pošto su neslovenske manjine bile isključene iz agrarne reforme u kojoj se  delilo 700 lanaca opštinske zemlje, 82 rumunske porodice su 1927. prešle u srpsku pravoslavnu zajednicu, da bi dobile obradivu zemlju.

U Prvom svetskom ratu iz sela je poginulo 40 osoba  koje su bile mobilisane u austrougarskoj vojsci. U vreme fašističke okupacije, 45 mlađih muškaraca, poslato je na prinudni rad.

Sredinom 50-tih godina 20. veka selo menja ime u Barice – najverovatnije zbog okruženja i niskog, vodenog terena na kome je izgrađeno.

Barice 1960. dobijaju električnu energiju.

Naselje ima mesnu kancelariju, poštu ambulantu, dečiji vrtić, osnovnu školu na rumunskom jeziku.

Evo jedne priče o Baricama. Reč je o viđenijim Baričanima koji su početkom tridesetih godina 20. veka krenuli u Rumuniju da traže učitelja za svoju decu i za svu ostalu decu čije su škole ostale bez nastavnika za nastavu na rumunskom jeziku. Predvođeni Dimitrijem Gruesku, Nikolae Oprea, Petru Kornea, Oktavijan Mikša, Joca Miok, Nika Mikša i Jon Komanesku iz Barica i Vasile Drega iz Ritiševa, sačinjavali su delegaciju koja je imala čast da bude predstavljena i primljena na dvoru rumunskog kralja Karola Prvog Hoencolerna.

Kralj ih je primio u letnjem dvoru Peleš koji se nalazi u Sinaji. Priču o poseti ispričao je deda Nike Mikše 2000. godine kada je imao 88 godina  i tada je bio jedini živi akter ove jedinstvene posete.

Veliko iznenađenje za ljude koji su retko putovali, osim dugog putovanja, koje je trajalo desetak dana, prijema i počasti, koje su im tokom posete  bile ukazane, za ovu neobičnu delegaciju, predstavljalo je Crno more. Nisu mogli da se načude tako velikoj vodi koja uz to može da bude  i tako topla i prijatna za kupanje. Deda Nika je rekao da nisu odoleli, svi su se okupali u moru.

Svoju posetu, Baričani su ovekovečili u dvorištu malog dvora Pelišor.

 

GEOGRAFIJA

Barice se nalazi u jugozapadnom delu opštine, od Plandišta je udaljeno pravolinijski 6 km, asfaltnim putem 6,5 km. Nadmorska visina Barica iznosi 79 m.

Atar Barica se prostire na 200 m severno od naselja, a južno do Šulhovog kanala udaljenog 5,5 km. Zapadnu granicu čini kanal Dunav-Tisa-Dunav, a istočnu predstavlja kanal koji spaja reku Moravicu i Šulhov kanal.

Ovo naselje imaju četvorougaoni oblik sa pravcem pružanja  jugozapad-severoistok. Dužina Barica  je 1500 m, a širina 600 m. Imaju 3 dužne ulice i 6 po širini, koje se seku pod pravim uglom. Kuće su, uglavnom, panonskog tipa.

 

STANOVNIŠTVO

Po poslednjem popisu iz 2002. godine Barice imaju 598 stanovnika, najviše Rumuna  533, 29 Srba, 6 Mađara, 5 Roma. Prosečna starost je 44,8 godina. Na privremenom radu u inostranstvu duže od jedne godine je bilo 170 stanovnika ovog naselja.

Pomoć u prikupljanju informacija pružili su sveštenik Trajan Gilezan iz Barica i Ćiprijan Musta iz Plandišta.

 

ZANIMLJIVOSTI

Legenda o prokletstvu sela

Legenda kaže da je u selu živeo bračni par koji je bio u prijateljskim odnosima sa seoskim sveštenikom. Često su se posećivali, pa je posle  izvesnog vremena muž postao sumnjičav.

Jednog dana, sveštenik je, kao i obično, došao da poseti prijatelje.Glasno je dozivao i nakon toga ušao u kuću. Zatekao je ženu kako prede. Samo što je upitao gde joj je muž, muž je ušao u kuću i napao sveštenika da mu radi iza leđa, te da želi da mu preotme ženu.

– Naučiću ja tebe pameti- vikao je gnevno muž i nesrećnog sveštenika svezao za drvo nasred dvorišta.

Vest  o tome se daleko pročula, pa je tako dospela  i do Vladike, koji je došao u selo, održao veliku službu i glasno se pomolio:

– Ako je sveštenik kriv, neka se osuši tako vezan za drvo, ali ako nije kriv, neka se osuši drvo. U selu neka zauvek zavlada nesloga i meštani sve što im bude potrebno, neka traže u drugim mestima.

Nekoliko dana kasnije, drvo se osušilo, a kletva je sve više počela da se ostvaruje.