Istorija Miletićeva

Pustara Raroš nije bila poznata kao naseljena kroz prošlost sve do kraja 19. veka. Po pisanju Jezdimira Markovića krajem 19.veka ,gde je danas selo Miletićevo, postojalo je naselje Raroš, koje je za vreme revolucije 1848. godine spaljeno.

Naselje Raroš bilo je na banovskom putu. Po pričanju starijih ljudi, napisao je Jezdimir Marković, ovo naselje je bilo lepo i veliko selo  u kojem su živeli Slovaci. Ostaci sela Raroša nazvani su  Raroš-pusta.

Pustare Raroš i Abazija – oko 10 do 12 hiljada katastarskih jutara- pre Prvog svetskog rata pripadali su mađarskom grofu Jeneji Karačoniju, a obrađivali su ih Hajdučičani. Nakon rata, pustare su kolonizirane dobrovoljcima, ali bez naselja. Podaci potiču iz “Hajdučica između 1809. i 1929.” ( Hajdušica  od r. 1809 do r.1929) , autora prof. Mihala Rapoša (Michal Rapoš), objavljeno u Narodnom kalendaru  1929.godine.

Imanje grofa Karačonija graničilo se sa tadašnjim selima Đerđhazom-današnjom Velikom Gredom, Sečenjifalvom-Dužinama, Zičidorfom-Plandištem, Ujfalom-Markovićevom  i rumunskim selima Partošem, Sokom, Banlokom, sve do varošice Dete.

Centar ekonomije grofa Karačonija bio je u Raroš-pusti.Na pustarama je imao svooje  rukovodioce koji su se nazivali išpani. Radnici sa porodicama stanovali su u stanovima grofa Karačonija  na pustari Abazija, gde je tada živelo oko 40 porodica , na pustari Bioseg  gde je bilo oko 50 porodica  i na pustari Rit gde je bilo 30 porodica. U Raroš-pusti  živeo je agronom, direktor, blagajnik i knjigovođa. Ovde je bila i osnovna škola  sa jednim učiteljem. Pored toga, u Raroš-pusti, postojala je i radionica za majstore raznih struka.

Imanje je bilo lepo uređeno, ispresecano  putevima  uz koje su bili odnegovani drvoredi. Imanje je bilo povezano  uskotračnim prugama koje su išle kroz polja. Tim prugama, u takozvanim “lorama”, prevožena je letina do najbliže železničke stanice.

Nakon  Prvog svetskog rata  agrarnom reformom grofu Jeneju Karačoniju oduzeto je  imanje.Na oduzeti posed 1920. po Jezdimiru Markoviću, a po Feliksu Milekeru 1921. godine,  počelo je naseljavanje prvih dobrovoljaca  koji u se borili za oslobađanje Srbije u ratovima 1912. pa do 1918. Svaki borac je dobio po 5 hektara obradive zemlje. Podeljene su pustare Abazija, Rit i Raroš-pusta , a Topolje je ostalo nepodeljeno iz razloga što se računalo da će biti državno dobro. Topolje je tada imalo mlin, oglednu ekonomiju, ribolov i zasejana polja pirinčem. Naseljavanje srpskih kolonista masovno je počelo u proleće 1921. Na dobijenu zemlju. kolonisti su dolazili iz Bosne, Like, Korduna, Hercegovine, Dalmacije, Srema, Slavonije, Sandžaka, Srbije i optanti iz mađarske Batanje i Rumunije, po narodnosti Srbi.

Ekonomija Raroš-puste ekspropisana je za izgradnju sela za dobrovoljce koji su dobili zemlju na pustarama Abazije, Rita, Biosega i Raroša, kao i na posedu veleposednika u Krivoj Bari,  današnjem Markovićevu.

U septembru 1922. podeljeni su placevi  za izgradnju kuća.Za prvo vreme doseljenici su smešteni u stanove i štale sluga  grofa Karačonija: oko 100 porodica u Abaziji, 50 u Ritu i 35 u Krivoj Bari. Za nadzornika kolonije Raroš-puste postavljen je 27. 02. 1921.  Jezdimir Marković  koji je po ovlašćenjima iz Zakona o agrarnoj reformi  pristupio  iseljavanju iz stanova spahijskih sluga  za useljavanje  porodica doseljenika. Iseljavanje  spahijskih sluga, po pisanju Jezdimira Markovića, išlo je vrlo teško. Stari stanovnici ovih pustara mislili su da je to volja pomenutog Markovića pa su mu na Božić 1922. bacili bombu u sobu, u kojoj on, na sreću tada nije bio.

Naselje Raroš novo ime dobija 1922. godine  po ondašnjem ministru za agrarnu reformu Krsti Miletiću.

Prevoz porodica novih naseljenika iz rodnog kraja  bio je oslobođen  plaćanja  železnici, pa su donosili čitave kuće (drvene), stoku, inventar. Iz starih krajeva drvene kuće su doneli Mile Ćalić, Mile Ilić, Miloš Čikara, Tepavac i drugi, a prvu  kuću od drveta napravio je 1922. Miloš Čikara u današnjoj Ulici Gavrila Principa, koja više ne postoji.

“Naseljenici prilikom doseljavanja bili su  i suviše siromašni, goli, bosi, slabu su ishranu imali, sa mnogo nejake dece na sisi. Među naseljenicima  postojala je mržnja, trebalo ih je sroditi, naučiti na ovdašnje uslove života i klimu, kao i ishranu.Bili su zabrinuti  za tamošnje rođake, komšije i prijatelje, teško su zaboravljali tamošnju prirodu. Trebalo je naučiti na rad u ravničarskim predelima jer su oni mahom svi došli iz brdskih krajeva.

Ovdašnji Srbi, to jest stari Banaćani, jako su mrzeli doseljenike kao da su im nešto oteli, nisu im hteli ukazivati pomoć. Naseljenici su oskudevali u hrani i namirnicama. Nisu imali stoke i zapregu za obradu zemlje, a takođe i poljskog inventara. I onu stoku koju su sa sobom doterali,  nisu imali za nju smeštaj. Sve ove neprilike su uticale  da je narod koji je doselio počeo da žali za svojim krajem, nedostajala im je šuma, drva, svež planinski vazduh. Zavladalo je nepoverenje o rodnosti ove zemlje koju su smatrali za crnu ilovaču i da na njoj neće ništa roditi. Dobrovoljci koji su došli iz Amerike danonoćno su pili i kartali se, a malo obraćali pažnju  radu. U prvo vreme doseljenici su svoju zemlju davali da se radi na pola starim Banaćanima, Rumunima, Mađarima i Nemcima. Nastojao sam koliko je bilo u mojim mogućnostima  da im ulijem poverenje da će im biti ovde bolje, savetovao sam ih da zapnu da rade i da ne slušaju one buntovnike koji nastoje da se vrate”, napisao je Jezdimir Marković u brošuri “O postanku sela Miletićeva” iz  1964. godine.

Pustara Raroš je pripala sečenovskoj opštini (današnje Dužine) nakon završetka Prvog svetskog rata.  Srpska vojska je u novembru 1918. ušla u Sečenovo, 1919. ovo naselje se pripaja Torontalsko-tamiškoj županiji, kada je i pustara Raroš koja je pripadala partoškoj opštini (današnja Rumunija), pripala sečenovskoj opštini.

Sporazumom potpisanim 1923. godine  sa Rumunijom u sastav Jugoslavije ušli su Veliki Gaj i Markovićevo, tadašnja Kriva Bara. Ovim razgraničenjem  izugubljen je veliki prostor zemljišta koji je trebalo da pripadne selu Miletićevu. Selo je izgubilo oko 1800 jutara oranica sa oglednom ekonomijom Topolje. Ovim gubitkom zemljišta, po Markoviću, otpalo je naseljavanje  još 250 porodica .

Selo je planirano prema staroj granici sa Rumunijom, blizu tvrdog puta, ali pomeranjem državne granice, selo koje je već bilo u izgradnji, po Markoviću, ostalo je odvojeno od svih komunikacija i našlo se u jednom zabačenom delu.

Po podacima Feliksa Milekera, Raroš, odnosno Miletićevo, godine 1927. imalo je 1015 stanovnika i 200 kuća. Ondašnji atar obuhvatao je površinu od 3851 lanca.

Miletićevo se prvi put u popisu stanovništva javilo 1931. godine i tada je brojalo 1344 stanovnika. Najviše stanovnika imalo je 1948 -1528. Od tada broj se stalno smanjuje. Tako je 1953. godine  u Miletićevu popisano 1510 stanovnika, 1961 -1323, 1971. godine – 1025 po popisu iz 1981. Miletićevo je imalo 811 stanovnika, a 1991.godine 650 stanovnika. Po poslednjem popisu 2002. godine  u Miletićevu živi 622 stanovnika.

Po etničkoj strukturi poslednje popisne godine u Miletićevu najviše je živelo Srba – 600 u procentima 96,46 posto. Pored Srba, popisano je 6 Makedonaca, 12 Jugoslovena, 2 se nije izjasnilo i 2 je nepoznato. Slično je bilo i prve popisne godine za ovo naselje – 1931. kad je u Miletićevu živelo 1336 Srba u procentima 99,41. Od ostalih bilo  je   4 Slovaka, 2 Mađara, 1 Nemac i 1 koji se izjasnio kao ostali.

Što se tiče škole, ovo naselje je ima od nastanka. Još u Raroš pusti, kao što smo već rekli, postojala je škola  sa jednim učiteljem -zgrada škole bila je u današnjoj pošti i nešto niže, na mestu  kuće  Dane  Mrkobrada.

U Zapisnicima Mesnog školskog odbora u Sečenovu  naišli smo na podatke koje govore da su podizanje škole u Miletićevu pomogli Državna hipotekarna banka Novi sad  i da je na dan 31. decembra 1930.  Fond za podizanje škole u Miletićevu imao 17.292 dinara. Iz istog izvora  saznali smo da je školske godine 1931/32 bilo 15 đaka iz pustare Abazija srpske narodnosti koji su pripadali školi u Sečenovu, ali je predloženo da se priključe školi u Miletićevu gde je nastava bila na državnom jeziku, odnosno srpskom.

Nova škola sazidana je 1934/35, a počela je sa radom 1939. I danas ova zgrada  ima istu namenu.Nastava je bila organizovana od 1. do 4. razreda  na srpskom jeziku. U ovom naselju je bila i prva niža gimnazija u opštini. Škola je prestala sa radom 1973. godine kada je, zbog centralizacije školstva, ukinuta. Ponovo se otvara 1986. do četvrtog razreda, a nalazi se u sastavu Osnovne škole “Jovan Sterija Popović” u Velikoj Gredi.

Crkva je izgrađena 1935. Još 1928. godine formiran je Građevinski odbor Srpske pravoslavne crkve u Miletićevu  na čijem čelu se nalazio Jezdimir Marković,  potpredsednik bio je Stevan Marić, a članovi Jovo Kresoja, Mile Radaković, Branko Pavlica, Dmitar Guteša, Sava Maksimović -ondašnji učitelj i Jovan Pudar kao delovođa. Zadatak Građevinskog odbora bio je prikupljanje sredstava i potrebne dokumentcije za izgradnju pravoslavne crkve. Meštani iz ondašnje Krive Bare, Sečenova i Miletićeva su u kukuruzu, žitu i novcu pomagali podizanje novog hrama. Gradnja crkve otpočela je 19. juna 1934. a kamen temeljac je osveštan na Svetog Iliju, 2. avgusta iste godine. Njenu gradnju pomogli su, pored meštana ova tri sela i kralj Aleksandar, Ministarstvo poljoprivrede, episkop banatski Georgije,  Narodna skupština i Senat , Cvetković, Ban i Patrijarh.

Osveštana je 1935. na svetog Iliju  na najsvečaniji način, napisao je ondašnji paroh Blažo Jovanović, u Letopisu SPC margitske parohije, pred oko 10.000 gostiju iz Vršca i celog Banata. Prvi kum crkve  bio je Vlada Ilić, zet grofice Olge Jovanović Dunđerski iz Hajdučice, inače predsednik opštine Grada Beograda. Posle osveštenja, Vlada Ilić sa vladikom banatskim i ostalim uglednim gostima, otišao je u posetu gospođi Dunđerski.

Crkva je zidana u vizantijskom stilu, a iznad  vrata na ploči je pisalo “Spomen crkva Blagopočivšeg Kralja Aleksandra i Ujedinitelja. Podigoše njegovi ratni drugovi na čelu sa sveštenikom Blažom Jovanovićem  1934/35.” Ploča je nakon Drugog svetskog rata polomljena. Privremeni zvonik je podignut 1936. a njegovu izgradnju pomogla je grofica Olga Jovanović Dunđerski. Novi zvonik  je podignut 1976. po projektu Žive Trnjavčeva.

Hram je renoviran 2008. godine.

Iz zapisnika Crkvenog odbora SPC u Miletićevu saznali smo da od 1936. godine  jerej Georgije Vučković preuzima predavanje veronauke u narodnoj školi u Miletićevu , a u narodnim školama u Krivoj Bari i Sečenovu  obučava  školsku decu u pojanju. Od tada je vođen i Letopis parohije u kojoj je po odluci Crkvenog odbora  trebalo   da se nađe cela istorija parohije od nastanka Miletićeva, Krive Bare i Sečenova. Letopis, na žalost, nije pronađen.

Prvi crkveni pojac bio je Veljko Dačić, poslužitelj crkve Simo Marjanović , a putari Stevan Marić, David Latković i Maksa Dačić.

Matice rođenih,  krštenih i umrlih vođene su od januara 1936. u SPC u Miletićevu.

Godine 1935. rođeno je ukupno 44 bebe od čega 27 dečaka. Roditelji dece bili su uglavnom ratari, pominje se samo jedan  trgovac. Godinu dana kasnije rođeno je 74-oro dece, dečaka 40. Roditelji su ratari, dva trgovca, 1 kovač i 1 sveštenik. Godine 1937. rođeno je 59 beba, 1938- 47 , 1939 -44 i pred Drugi svetski rat 1940- 53 i tako dalje.

Po protokolu umrlih 1935. je umrlo 17, 1936 -16 lica , 1937- 24 kasnije  bez nekih  većih odstupanja u broju. Zanimljivi su podaci navedenih uzroka smrti – najviše je umrlih od zapaljenja pluća, zatim od grčeva u stomaku, groznice i sličnog i to mladih i dosta dece. Ovi nam podaci govore da se u tom periodu u naselju veoma teško i siromašno živelo. Već pedesetih godina situacija se menja i sve je više  umrlih zbog starosti.

I još jedna zanimljivost. Po molbi ondašnjeg upravitelja škole dozvoljeno je da poslužitelj škole može zvoniti u crkvi svako jutro radi “obznane” polaska đaka za školu.

Groblje je na istom mestu od nastanka naselja. Ograđeno je u oktobru 1937. Tokom Drugog svetskog rata iz Miletićeva veći broj muškaraca je odveden u nemačko ratno zarobljeništvo. Većina se vratila 1945/46.

Naselje telefon dobija 1950. godine kada i poštu, struju 1964.godine, a asfaltni put 1966.

Nakon Drugog svetskog rata izgrađen je Dom kulture koji je sada dosta oronuo.

Selo je gasificirano 1988.

Centralni vodovod je izgrađen 2000. godine.

Najstarija zgrada u selu je zgrada pošte koja je nedavno renovirana. Bila je vlasništvo grofa Karačonija.

Miletićevo ima dva spomenika borcima oba rata u dvorištu porte SPC. Ovo selo je imalo 220 ratnika Solunaca dobrovoljaca.

U Miletićevu je izgrađeno 8 izbegličkih kuća za 16 porodica. 2000. godine.

 

GEOGRAFIJA

Selo se nalazi u severnom delu opštine, 500 metara od državne granice sa Rumunijom. Asfaltnim putem je povezano sa Markovićevom (3km) na severu i Banatskim Sokolcem (5km) na jugu.

Locirano je u Ilandžanskoj depresiji, a apsolutna visina je 78m.  Slične je nadmorske visine i celokupni atar.

Atar ima oblik nepravilnog trapeza, a pravac pružanja mu je jugozapad-severoistok. Najveća dužina atara je 5,5 km, a najveća širina 2,5 km.

Naselje ima tipičan četvorougani oblik, a sve ulice se seku pod pravim uglom. Pravac pružanja naselja je jugozapad-severoistok. Dužina sela je 1400, a širina 1000 metara. Ima devet ulica, od kojih su 6 dužnih i tri poprečne. Kuće pripadaju panonskom tipu, ali ima i onih koje odstupaju  od njega.

U Miletićevu postoje pošta, mesna kancelarija, ambulanta  i osnovna škola do četvrtog razreda. Ima dve  ugostiteljske radnje i dve prodavnice. Zanatskih radionica nema.

 

KULTURA

Miletićevo ima dva spomenika borcima oba rata u dvorištu porte SPC. Ovo selo je imalo 220 ratnika Solunaca dobrovoljaca.